Mohylew (Mahilyow)
Od XIV wieku Mohylew wraz z księstwem mścisławskim, w którym się znajdował, należał do Litwy, jednak nie miał jeszcze wtedy większego znaczenia. Od 2. połowy XIV wieku królowe polskie, w tym Jadwiga i Helena, otrzymywały czynsze z Mohylewa na podstawie zapisów ślubnych swoich mężów. W dokumentach historycznych Mohylew wymieniono w 1505 r., gdy żona króla Aleksandra zwolniła niektórych mieszczan od powinności miejskich. Jego rozwój zaczął się po upadku w 1514 r. Smoleńska, gdy zaczął się rozbudowywać jako nowy ważny ośrodek handlowy. Mohylew stanowił od tego czasu ważny punkt na szlakach handlowych ze wschodu na zachód i z północy na południe, a wkrótce stał się największym miastem w tym rejonie Rzeczypospolitej. Przede wszystkim był ośrodkiem handlu futrami, pośrednicząc w handlu nimi na zachód. Przez Mohylew wiódł północny szlak handlowy do państwa moskiewskiego lądem na Witebsk, a z tego miasta Dźwiną do Rygi. W 1561 r. król Zygmunt August ustanowił w Mohylewie wójta i czterech setników oraz określił powinności, ilość i rodzaj podatków, pozostawiając też niektóre wolności mieszkańców. Król Stefan Batory w 1577 r. nadał mu prawo magdeburskie i wszelkie swobody z niego wypływające, a także ustanowił targi i jarmarki. W dniu 27 czerwca 1581 roku 30-tysięczna armia moskiewsko-tatarska spaliła kilkaset domów na przedmieściach, jednak 200 husarzy z roty Marcina Kazanowskiego zaatakowało oblegających i powstrzymywało dalszy atak, a potem, po przybyciu odsieczy w postaci roty Temruka Szymkowicza i roty porucznika Halibeka, odparła spod miasta. Mimo najazdu na początku XVII w. był jednym z najważniejszych ośrodków rzemieślniczo-handlowych w Rzeczypospolitej, liczył ok. 13,5 tys. mieszkańców i stał się drugim co do wielkości po Wilnie miastem w Wielkim Księstwie Litewskim. Do roku 1633 Mohylew otrzymał nowe fortyfikacje, które miały trzy linie otaczające zamek, dawne podgrodzie (tzw. górne miasto) i dawne przedmieścia (tzw. dolne lub nowe miasto). Mohylew był ośrodkiem ekonomii mohylewskiej obejmującej część powiatu mohylewskiego i czausowskiego. Do połowy XVII w. wchodziło w jej skład 13 miejscowości. Ekonomie zostały wydzielone z królewszczyzn w latach 1589–1590 na zaspokojenie potrzeb monarchy i określone dobrami stołowymi. W 1605 roku ukończono budowę katolickiej katedry. W 1634 został stolicą jedynej wówczas na całej Białorusi prawosławnej administratury – eparchii mohylewskiej i mścisławskiej. W 1636 roku ukończono budowę soboru Objawienia Pańskiego w kompleksie monasteru pod tym samym wezwaniem.
W dniu 3 września 1654 roku wojska moskiewskie opanowały miasto, które wojska polskie próbowały bez powodzenia odbić od lutego do połowy maja 1655 roku. Mohylew próbowano odzyskać ponownie podczas oblężenia w 1660 roku. Rzeczpospolita odzyskała miasto na skutek powstania mieszczan przeciwko moskiewskim okupantom, które wybuchło 1 lutego 1661 r. W nagrodę król Jan Kazimierz zrównał prawa miejskie Mohylewa z Wilnem, mieszczanom nadał prawo nabywania majątków ziemskich, a burmistrz Leonowicz i wielu mieszczan otrzymało szlachectwo, a miasto otrzymało pieczęć z napisem Sigillum civitatis Mohilowiensis. Powracający z wyprawy przeciwko wojskom moskiewskim w rejonie Siewska król Jan Kazimierz spędził w mieście święta Wielkanocne 1664 roku. W 1665 roku Mohylew został ponownie oblężony przez wojska moskiewskie Jakowa Czerkaskiego. W 1679 roku rozpoczęto budowę murowanego ratusza. W 1687 r. zbudowano barokowy kościół bernardynów. W 1725 roku, przy istniejącym od XVII wieku murowanym klasztorze jezuitów, ukończono budowę kościoła św. Ksawerego. W latach 1738–1752 został zbudowany kościół karmelitów. Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w ekonomii mohylewskiej w powiecie orszańskim województwa witebskiego.
Po pierwszym rozbiorze wraz z całym województwem mścisławskim wszedł w skład Imperium Rosyjskiego i stał się stolicą guberni mohylewskiej. Od 15 kwietnia 1783 stolica rzymskokatolickiej archidiecezji mohylewskiej obejmującej swoim zasięgiem terytorium niemal całej Rosji (a później ZSRR) z wyjątkiem dawnych ziem Rzeczypospolitej i utworzonej w 1848 roku diecezji tyraspolskiej.
W czasie I wojny światowej, w okresie od sierpnia 1915 do listopada 1917 w mieście znajdowała się kwatera głównodowodzącego armii rosyjskiej. Pod koniec 1918 roku władzę w Mohylewie przejęli bolszewicy. 16 stycznia 1918 roku dokonali oni szeregu aresztowań, m.in. wśród działaczy narodowych i społecznych, w tym polskich: Mirosława Obiezierskiego, G. Wykowskiego, Joachima Gallera i księdza Eugeniusza Światopełk-Mirskiego. Ten ostatni został wkrótce przez bolszewików zamordowany. W 1919 wcielony do Białoruskiej SRR. Do 1927 roku w Mohylewie działała polska szkoła siedmioklasowa, do której uczęszczało 260 uczniów. W latach 20 i 30 w. sowieckie organy bezpieczeństwa dokonywały masowych egzekucji, m.in. księży katolickich i prawosławnych, w kamieniołomie przy prospekcie Dimitrowa, koło Mohylewskich Zakładów Mięsnych. Ekshumowano tam szczątki ponad 500 ofiar. W okresie wielkiego terroru w latach 1937–1938 NKWD rozstrzeliwało ludzi w lesie przy drodze z Mohylewa do Homla, w okolicy wsi Waschod.
W latach 1941–1944 Mohylew znajdował się pod okupacją niemiecką.
Po zajęciu miasta, oddziały niemieckie dowodzone przez Bacha-Zelewskiego i Arthura Nebego dokonywały masowych eksterminacji pozostałej ludności żydowskiej (ok. 10 000 ofiar) w stworzonym w tym celu getcie i obozie pracy. Historia Mohylewa jest związana z historią Holokaustu także w inny sposób. Na jesieni 1941 Mohylew odwiedził Himmler i osobiście uczestniczył w rozstrzelaniu 279 ofiar żydowskich (w tym kobiet i dzieci). Mając na uwadze skutki psychiczne dla rozstrzeliwujących, zapowiedział znalezienie innego, systemowego sposobu eksterminacji. Wkrótce do Mohylewa przyjechał Albert Widmann, przywożąc plany eksterminacji spalinami w mobilnych komorach gazowych, a w grudniu 1941 przysłano i zainstalowano pierwszy piec krematoryjny przystosowany do masowego spalania ciał zamordowanych ofiar. Fakty te posłużyły hitlerowcom jako argument za ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej na konferencji w Wannsee.
Po uzyskaniu niepodległości przez Białoruś w 1991 jest jednym z ważniejszych miast białoruskich.
Mapa - Mohylew (Mahilyow)
Mapa
Kraj (państwo) - Białoruś
Flaga Białorusi |
Białoruska SRR była członkiem założycielem ONZ i członkiem 8 organizacji wyspecjalizowanych ONZ; obok Rosyjskiej FSRR i Ukraińskiej SRR była jedną z trzech republik radzieckich będących podmiotem prawa międzynarodowego. W 1991 Białoruś ogłosiła niepodległość. Jest członkiem organizacji regionalnych i subregionalnych, tj. WNP, EaWG, ZBiR i OBWE.
Waluta / Język (mowa)
ISO | Waluta | Symbol | Cyfry znaczące |
---|---|---|---|
BYN | Rubel białoruski (Belarusian ruble) | Br | 2 |
ISO | Język (mowa) |
---|---|
BE | Język białoruski (Belarusian language) |
RU | Język rosyjski (Russian language) |